Là vùng địa linh với địa hình núi đá vôi hiểm trở, được thiên nhiên bao bọc, vùng đất cố đô Ninh Bình với bề dày văn hóa – lịch sử cả ngàn năm, nay được biết đến nhiều hơn qua những điểm đến nổi tiếng như Quần thể danh thắng Tràng An, Khu Bảo tồn Thiên nhiên đất ngập nước Vân Long, Vườn Quốc gia Cúc Phương, Cố đô Hoa Lư, Chùa Bái Đính, v.v. với cảnh sắc đẹp tựa những bức tranh thủy mặc được họa lên bởi màu của núi non, màu của sông suối, và màu thiên nhiên đa dạng.
Nằm cách Hà Nội khoảng 3 giờ đồng hồ di chuyển đường bộ, Vân Long – Cúc Phương là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thiên nhiên, muốn tìm hiểu về đa dạng sinh học, hay đơn thuần chỉ là tìm một nơi chốn yên bình để tĩnh tâm sau một tuần làm việc hối hả.
Đầm Vân Long – danh thắng 3 “nhất”
Đầm Vân Long là một trong những khu hệ Ramsar (khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước) quan trọng bậc nhất của đồng bằng châu thổ Bắc Bộ, nơi đây là nơi cư trú của vô vàn những loài động, thực vật quý hiếm và sở hữu 3 cái “nhất” mà hiếm nơi nào có được.
Cái nhất đầu tiên: Vân Long là khu hệ đất ngập nước nội đồng lớn nhất vùng châu thổ Bắc Bộ. Được ví như Hạ Long trên cạn, Vân Long hiện lên hùng vĩ với những rặng núi đá vôi cao sừng sững in bóng lên mặt nước trong vắt như những tấm gương soi bóng đất trời. Bơi thuyền dọc quanh những rặng núi sẽ là trải nghiệm thú vị khi được nhìn ngắm những chú cá tung tăng bơi lội trong đầm nước, rồi lẩn mình thật nhanh vào những khóm rong xanh mướt, nhìn lên cao thì thấy mình thật nhỏ bé trước cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ này.
Cái nhất thứ hai: Đầm Vân Long được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010 ghi nhận: “Nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất” Việt Nam. Bức tranh được nhiều họa sĩ ví là bức tranh “Mèo cào” vì những dấu tích để lại trên đá rất giống với dấu tích của những chú mèo cào mà thành. Nếu bạn được trải nghiệm chèo thuyền, được ngắm nhìn, được chạm vào vách đá và lắng nghe thiên nhiên chắc hẳn sẽ là những kỉ niệm đáng nhớ trong đời.
Cái nhất thứ ba: Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010 ghi nhận đây là “nơi sinh sống của quần thể Voọc mông trắng lớn nhất ở Việt Nam”. Chèo thuyền trên đầm Vân Long, du khách sẽ được tận mắt thấy đàn Voọc mông trắng chạy nhảy, nô đùa trên các vách núi đá. Đây là loài linh trưởng cực kì quý hiếm và nguy cấp ở Việt Nam và trên toàn cầu. Đặc biệt, đây là loài linh trưởng đặc hữu của Việt Nam mà bạn sẽ không thể tìm thấy chúng ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới.
CÚC PHƯƠNG – VƯỜN QUỐC GIA ĐẦU TIÊN CỦA VIỆT NAM
Được thành lập năm 1962, Vườn Quốc gia (VQG) Cúc Phương là VQG đầu tiên của Việt Nam. Trải rộng trên địa phận ba tỉnh Ninh Bình, Hoà Bình và Thanh Hoá với tổng diện tích là 22.408 ha, VQG Cúc Phương mang nhiều giá trị về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái, các giá trị văn hoá, lịch sử nên từ lâu đã trở thành điểm du lịch sinh thái nổi tiếng và hấp dẫn. Ở Cúc Phương đang có nhiều hoạt động trải nghiệm về sinh thái, thiên nhiên và văn hóa.
Là điểm đến quen thuộc trong những chuyến du lịch ngắn ngày, VQG Cúc Phương luôn đem lại những trải nghiệm thiên nhiên độc đáo. Một tour trekking xuyên rừng khám phá hệ động thực vật đa dạng, thăm cây Chò ngàn năm tuổi, lắng nghe tiếng suối róc rách hòa cùng tiếng chim rừng, và chiêm ngưỡng bức tranh nhiều màu sắc của những cánh bướm đang khoe sắc trong nắng sẽ là một chuyến dã ngoại cuối tuần thú vị cho những ai yêu thích thiên nhiên. Không những vậy, trải nghiệm ban đêm trong VQG Cúc Phương cũng là một trải nghiệm có một không hai, bạn sẽ phải choáng ngợp trước khung cảnh đom đóm thắp sáng bầu trời cùng với những ánh sao. Đó chắc hẳn là một trải nghiệm mà bạn sẽ không muốn bỏ lỡ.
THỜI ĐIỂM LÝ TƯỞNG ĐẾN VÂN LONG – CÚC PHƯƠNG
Khi đến với Vân Long – Cúc Phương, mỗi mùa khác nhau sẽ đem đến những trải nghiệm khác nhau cho du khách.
Cuối tháng 4 đầu tháng 5 là mùa bướm rừng ở Cúc Phương. Thời điểm này, Vườn Quốc gia Cúc Phương xuất hiện hàng nghìn con bướm đủ màu sắc tạo nên khung cảnh lộng lẫy, thơ mộng.
Tháng 5 đến tháng 6 hằng năm, đầm Vân Long lại khoác lên sắc hồng của những cánh sen đang khoe sắc.
Vào mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau), nhiều loài chim nước phương Bắc về đây làm tổ, đầm Vân Long là nơi làm tổ của nhiều loài chim nước phương Bắc, lúc này toàn khu đầm Vân Long lại tràn ngập sắc trắng của những đàn chim trắng lên đến cả nghìn con bay về trú ngụ tạo nên khung cảnh nên thơ.
Tháng 9 đến tháng 11 là thời điểm trời sang thu và nước trong đầm trong nhất năm, chèo thuyền trên đầm, rất lý tưởng để ngắm nhìn vẻ đẹp của Đầm Vân Long.
MỘT SỐ TRẢI NGHIỆM TẠI VÂN LONG – CÚC PHƯƠNG
Đi bộ trong rừng nguyên sinh
Cúc Phương đã xây dựng được nhiều tuyến đi bộ trong rừng, với nội dung và thời gian khác nhau, các bạn có thể lựa chọn cho mình những tuyến phù hợp, một số tuyến đi bộ các bạn có thể tự khám phá, tuy nhiên với sự hướng dẫn, giới thiệu của hướng dẫn viên, chắc chắn chuyến đi của các bạn sẽ trở nên thú vị và ý nghĩa hơn. Tuyến cắm trại và ngủ đêm trong rừng, tuyến đi bộ dài ngày lên khu bảo tồn Ngọc Sơn, khu bảo tồn Pù Luông là những tuyến hấp dẫn được nhiều các bạn quan tâm.
Du lịch sinh thái cộng đồng
Thiên nhiên Cúc Phương vô cùng quan trọng, là nguồn tạo lập sinh kế cho cộng đồng địa phương, du lịch sinh thái có sự tham gia của cộng đồng là giải pháp quan trọng, góp phần cải thiện đời sống nhân dân. Với một hoặc hai đêm nghỉ lại tại bản Mường, các bạn đã góp phần tạo thu nhập cho người dân, hỗ trợ công tác bảo tồn. Trong thời gian ở bản, người Mường với lòng nhiệt tình, mến khách sẽ mang lại cho các bạn thời gian thoải mái và cơ hội để tìm hiểu, khám phá những nét văn hoá bản địa độc đáo.
Đạp xe trong rừng
Một trong những hình thức khám phá bí ẩn của thiên nhiên Cúc Phương đó là đạp xe đạp trong rừng. Đạp xe trong rừng sẽ mang lại cho các bạn không chỉ những cảm giác yên tĩnh, cảm nhận thực sự về thiên nhiên mà còn giúp cho các bạn có được những cơ hội để bắt gặp những loài động vật khó gặp ở Cúc Phương.
Tham quan các Trung tâm bảo tồn và Bảo tàng Cúc Phương
Là địa điểm nghiên cứu, tham khảo mẫu vật quan trọng cho học sinh, sinh viên, các chuyên gia về bảo tồn, thực vật, động vật tham quan và học tập. Bảo tàng Cúc Phương có vị trí trong khuôn viên của Vườn Quốc gia Cúc Phương. Bảo tàng đã được xây dựng mới phục vụ công tác lưu trữ và bảo quản mẫu như: côn trùng, bướm, xén tóc, chuồn chuồn, ve sầu, bọ que, chim, các loài thú khác như gấu, báo, khỉ, voọc, v.v.. Bảo tàng Cúc Phương đang lưu giữ hơn 50 mẫu khảo cổ học trong đó có mẫu dương bản Bò sát răng phiến có niên đại 230 – 250 triệu năm trước. Bảo tàng Cúc Phương hiện đang lưu giữ 122 mẫu ngâm, 82 mẫu động vật, 2900 mẫu côn trùng các loại, hơn 12.000 mẫu tiêu bản thực vật.
Chèo thuyền trên đầm Vân Long
Không chỉ là khu bảo tồn thiên nhiên, vùng đất ngập nước Vân Long còn là nơi có cảnh quan hấp dẫn. Vân Long được mệnh danh là “vịnh không sóng” vì khi đi trên thuyền trên đầm, du khách sẽ thấy mặt nước phẳng như một tấm gương khổng lồ. Bức tranh thuỷ mặc phản chiếu rõ từng nét tạc mạnh mẽ của những khối núi đá vôi mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo Cào, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Nghiên, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên… Tuy nhiên, mặt nước ở đây nước không có màu xanh của biển, mà trong vắt hiện rõ nét những lớp rong rêu dưới đáy.
Ngắm voọc Mông Trắng
Voọc quần đùi trắng hay voọc mông trắng, loài linh trưởng cỡ lớn có tên trong Sách Đỏ của Việt Nam và thế giới. Theo kết quả điều tra, voọc Mông trắng chỉ còn ở Việt Nam với hơn 200 cá thể và được tập trung bảo tồn tại: Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long và Vườn Quốc gia Cúc Phương. Chèo thuyền trên đầm Vân Long, du khách sẽ được ngắm nhìn những chú voọc đang chơi đùa trên vách đá cheo leo hay đang ngồi phơi nắng trên đỉnh núi.
ẨM THỰC
Đến với vùng đất cố đô, du khách không thể bỏ qua những đặc sản đã làm nên thương hiệu như thịt dê núi, ốc núi, cá chuối nướng Vân Long, v.v. và đặc biệt nhất là món cơm cháy Ninh Bình. Dù không phải là món ăn cổ truyền của người Ninh Bình, nhưng cơm cháy được những người con cố đô sáng tạo ra và được lưu giữ, phát triển cho tới nay. Một món ăn mộc mạc, thể hiện sự khéo léo của bàn tay con người, đã được lưu truyền cả trăm năm nay, trở thành đặc sản của vùng đất cố đô, một trong những món ngon nổi tiếng của Ninh Bình.
